.jpg)
Nhận trong tay quyết định bổ nhiệm giám đốc, quyết định giao giải tỏa khu nghĩa địa Đô Thành. Nhìn trên bảng cân đối tài khoản lúc bàn giao, tài sản chỉ có 6 triệu đồng tiền vốn lưu động (vàng lúc ấy 5 triệu đồng một lượng), một đơn hàng gia công cho Liên xô chưa giao được do hàng chất lượng kém. Đang làm việc ở nơi phòng ốc khang trang của một công ty thương mại, dịch vụ lớn, về nơi làm việc tồi tàn ở một xí nghiệp nhỏ, rất nhiều nỗi khó khăn phát sinh. Đầu tiên là lương công nhân mấy tháng chưa thanh toán vì hàng gia công mũ giày cho Liên Xô không giao được nên xí nghiệp không có tiền trả lương. Khi tôi đến dự họp về phân kế hoạch sản xuất với công ty đầu mối gia công của Thành phố về gia công hàng giày da theo nghị định thư ký với Liên Xô. Ban tổng giám đốc công ty có vẻ ái ngại khi gặp tôi nên nói chung với mọi người: “có một số đơn vị làm hàng kém chất lượng, bây giờ lại thay đổi giám đốc, không biết ai sẽ là người chịu trách nhiệm với hợp đồng cũ”. Tôi đứng dậy trả lời ngay “tôi là giám đốc mới của xí nghiệp, hợp đồng cũ không giao được tôi xin nhận nợ và chịu trách nhiệm trả số nợ này, đề nghị các anh chị vẫn giao hàng cho chúng tôi sản xuất theo kế hoạch”. Khi bàn về kế hoạch mới, các nhà máy các quận khác cân đối kế hoạch chỉ dám nhận 60.000 sản phẩm/ năm. Tôi đăng ký 400.000 sản phẩm/ năm. Mọi người hỏi căn cứ vào đâu dám đăng ký kế hoạch như thế. Tôi trả lời: “kinh doanh sản xuất lo nhất là không có thị trường, còn đã có nơi đặt hàng rồi thì vấn đề tổ chức thực hiện là công việc của nội bộ, quyết tâm thì làm được”. Thế là tôi ký được hợp đồng. Tương tự như thế với Tổng công ty May thành phố. Không những chỉ làm với các công ty thành phố, tôi đi thẳng ra Hà Nội ký với các công ty ở trung ương. Đến phần thực hiện hợp đồng, tôi về báo cáo với quận phải xây dựng ngay nhà máy trên lô đất nghĩa địa mới giải tỏa. Quận hỏi tiền đâu? Tôi nói để đấy tôi lo. Đầu tiên tôi mượn gia đình để có tiền chi lương cho công nhân, tuyển cán bộ kỹ thuật giỏi để sửa chữa lô hàng kém chất lượng và giao hàng để khỏi đọng vốn. Sau đó tôi đến gặp bạn bè là những công ty đã từng là khách hàng cũ của HTX Đại Thành như Công ty cung ứng xuất khẩu Tân Bình, Công ty xuất nhập khẩu Tổng Hợp, xin vay xi măng, tôn, sắt thép; xong tôi đến Công ty xây dựng 14 xin họ chấp nhận xây trước trả tiền sau; đến Ngân hàng Công thương TPHCM, Ngân hàng Quận 10, Ngân hàng Vietcombank và Ngân hàng Đầu tư TPHCM trình bày phương án kinh doanh để xin bảo lãnh mở L/C và xin hỗ trợ vốn lưu động; tuyển thợ và đào tạo theo phương pháp dây chuyền công nghiệp, mỗi người một công đoạn nên không cần thợ có kỹ năng cao mà cần người điều hành chuyền sản xuất cho giỏi. Dây chuyền máy công nghiệp xin mua trả chậm của Công ty Du lịch Vũng Tàu. Tiếp đó là việc tuyển dụng cán bộ quản lý và hình thành bộ máy tổ chức nhân sự theo mô hình công ty nhà nước. Giúp việc cho tôi lúc ấy có một số cán bộ nòng cốt: anh Phạm Hiển Phó tổng giám đốc phụ trách xây dựng cơ bản, anh Nguyễn Văn Hùng Phó tổng giám đốc phụ trách tổ chức, anh Nguyễn Lai trưởng phòng kế hoạch, anh Đặng Ngọc Hùng kế tóan trưởng, chị Trần Thu Thủy trưởng phòng xuất nhập khẩu, anh Ngô Anh Dũng trưởng phòng kinh doanh, anh Phúc giám đốc xí nghiệp may quần Jeans, anh Hiếu giám đốc xí nghiệp Giày, anh Thanh giám đốc xí nghiệp may Áo Jacket, chị Hằng giám đốc xí nghiệp may Sơ mi, chị Châu giám đốc Trung tâm chứng khóan, cán bộ theo dõi gia công và thị trường có chị Ngọc Bích, anh Lý Chánh Đạo, anh Lý, chú Nguyễn Hữu Huynh, anh Hòang phụ trách xí nghiệp Da muối xuất khẩu, anh Đức phụ trách Legashop… Khi khởi công xây dựng các nhà máy ở khu nghĩa địa Đô Thành cũ, đào hố móng gặp rất nhiều xương cốt vì khu nghĩa địa này có nhiều xác vô thừa nhận được chôn tập thể từ Tết Mậu Thân năm 1968. Anh Hiển báo cáo với tôi, tôi nói chịu khó bới tìm và đưa đi thiêu rồi gửi cốt vào chùa cho tử tế. Sau này tôi cũng cho lập miếu thờ liệt sĩ Lê Thị Riêng và hương hồn những người đã khuất ngay trong sân vườn của công ty. Trong thời gian xây dựng, một số trẻ bụi đời sống quanh khu nghĩa địa đến cướp xi măng, gạch, tôn, sắt thép, anh em bảo vệ rất khó quản lý. Anh Hiển phải mời người đứng đầu nhóm trẻ bụi đời đến thương lượng, khoán cho họ việc giữ an ninh khu vực, như thế mới được êm. Phân công mỗi người mỗi việc, tôi đi Đông Đức và Tiệp Khắc để học tập về sản xuất giày vì từ trước tôi chỉ có kinh nghiệm ở ngành may chứ chưa làm giày bao giờ. Những ngày tôi đi công tác như thế tôi điều hành công việc bằng Fax. Tôi nhận được nhiều Fax thúc hối từ bên nhà, quận yêu cầu tôi về sớm. Tôi về, nhà máy xây dựng gần xong; thiết bị tôi đặt mua cũng gần về. Thế là tôi chỉ huy lắp đặt và đưa công nhân đã được đào tạo vào hệ thống sản xuất dây chuyền. Lô hàng giao đầu tiên lại do chính bà giám đốc công ty May ở Liên Xô đến kiểm tra tại nhà máy mới nên được phía bạn hàng Liên Xô khen ngợi nhà máy trang bị tốt, chất lượng hàng hóa đạt yêu cầu. Bà đề nghị công ty nhận thêm đơn hàng ngoài kế hoạch (hàng ngoài kế hoạch giá công cao hơn và được trả bằng đối lưu hàng hóa). Tôi đồng ý và khách hàng đã chuyển nguyên liệu sang cùng với hàng hóa đối lưu để trả tiền công trước. Có được tiền công trả trước tôi vội trả ngay tiền xây dựng nhà máy và tiền xi măng sắt thép của các công ty bạn để giữ uy tín với họ. Phòng khách nhà tôi hiện nay vẫn còn trưng bộ ấm Samova do bà giám đốc công ty May ở Mascova tặng tôi từ ngày đó, xem đấy như một kỷ niệm của nước Nga, một biểu hiện của sự hợp tác thành công. Không những trả nợ xây dựng mà công ty còn xin đầu tư vào khu Hội chợ quận 10 để giới thiệu sản phẩm trực tiếp với người tiêu dùng. Tháng 12 năm 1988 công ty chính thức đổi tên là Công ty xuất nhập khẩu Dệt Da May – LEGAMEX. Thương hiệu Lega-fashion cũng là đơn vị đầu tiên tổ chức các chương trình giới thiệu thời trang và tôn vinh nghề người mẫu Việt Nam. Ngày ấy việc giới thiệu sản phẩm trên sàn diễn là việc rất lạ. Không có người mẫu chuyên nghiệp, tôi phải tuyển từ các đội múa Ba-lê rồi mời đạo diễn dàn dựng luyện tập. Khi biểu diễn gia đình các cháu sợ các báo chụp hình nên những màn trình diễn giới thiệu trang phục nội y phải may thêm khăn khoác ngoài. Khi ký hợp đồng biểu diễn với người mẫu, phần ghi ngành nghề người lao động tôi ghi nghề người mẫu, báo chí cũng ủng hộ đưa tin và bình luận rằng trong danh mục lao động nên có thêm nghề người mẫu. Hoạt động kinh doanh sản xuất ngày càng phát triển mạnh nên nhân sự ngày càng đông. Ngoài số công nhân làm việc trực tiếp trong công ty có lúc lên đến 4000 người, Legamex còn giải quyết công việc làm cho khỏang 15000 lao động ở các xí nghiệp vệ tinh. Cán bộ các đơn vị trực thuộc cũng ngày càng tăng như anh Nhung bí thư đảng ủy, chị Bình trưởng phòng tổ chức, anh Nam giám đốc xí nghiệp may Lega-5. Chị Trà Khúc giám đốc xí nghiệp Dệt nhãn hiệu, anh Đông Triều giám đốc xí nghiệp may liên doanh với Ba Son, anh Phương giám đốc Lega-6, anh Cao Sơn phó giám đốc xí nghiệp giày, chị Hồng Vân giám đốc xí nghiệp Lega-4, chị Mỹ Lệ giám đốc xí nghiệp thêu Kimono... Các anh chị em cán bộ công nhân viên thường nói “đất lành chim đậu”. Tôi cho là “an cư mới lạc nghiệp” nên tạo cơ hội cho anh chị em ổn định cuộc sống bằng các chính sách đãi ngộ để mọi người phát huy tài năng đóng góp cho sự phát triển của công ty. Đầu năm 1989, do giữ uy tín giao hàng đúng kế hoạch nên phía bạn hàng Liên Xô mời tôi sang Mascova làm việc cho kế hoạch năm sau. Trước khi đi, tôi được anh Côn giám đốc Ngân hàng Đầu tư TP HCM cho biết thông tin về Ngân hàng Đầu tư quốc tế MIB và nói nhiệm kỳ này đại diện Việt Nam giữ vị trí Phó chủ tịch Ngân hàng MIB. Tôi báo cáo với quận và xin quận cử đoàn của quận cùng đi để chỉ đạo công việc tốt hơn. Lãnh đạo quận 10 lúc ấy là anh Trương Tấn Biên bí thư quận ủy, anh Tư Long chủ tịch UBND quận, cử đoàn quận 10 gồm 7 người trong đó 4 vị là lãnh đạo quận là các anh Nguyễn Tín Trung Phó chủ tịch quận, anh Võ Ái Dân Chủ tịch HĐND, anh Bảy Mừng Trưởng ban kiểm tra Đảng, chị Thiện Giám đốc Ngân hàng quận 10, cùng tôi và cô Ngọc Bích, anh Lý thông dịch viên. Các công ty tại Liên Xô tiếp đón đoàn rất chu đáo. Sau đó chúng tôi sang Ngân hàng Đầu tư Quốc tế MIB xin gặp ông Phạm Học Lâm, Phó chủ tịch MIB người Việt Nam và gặp ông Lưu Đức Thái, chuyên gia tư vấn tín dụng Ngân hàng MIB. Hai ông cho biết một số thông tin và cung cấp một số chi tiết cụ thể để có thể vay được vốn của Ngân hàng Đầu tư quốc tế MIB. Chiều hôm ấy với sự trợ giúp của ông Lưu Đức Thái và anh Nguyễn Văn Bình cán bộ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (anh Nguyễn Văn Bình bây giờ là Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), chúng tôi chỉnh sửa lại phương án vay cho phù hợp với các tiêu chí của MIB và chỉnh sửa bản tiếng Nga cho phù hợp với các từ ngữ chuyên môn của ngành tài chính, ngân hàng quốc tế. Hôm sau chúng tôi được giới thiệu đến gặp ông chủ tịch Ngân hàng MIB người Nga. Sau khi chào hỏi và trao đổi mục đích chuyến thăm và làm việc cũng như trình bày phương án vay, ông chủ tịch ngân hàng MIB phát biểu: “tôi thấy chị trên TV khi chị đến làm việc ở công ty May. Tôi đồng ý về nguyên tắc cho công ty chị vay vốn tín dụng dài hạn vì ba lẽ: một là Việt Nam là thành viên HĐQT của MIB nhưng chưa có doanh nghiệp nào của Việt Nam sang vay, hai là tôi rất yêu quý Việt Nam, ba là công ty chị rất đáng được chúng tôi cho vay vì làm ăn với Liên Xô có hiệu quả và vì phương án vay của chị có tính khả thi. Nhưng chúng tôi chỉ có quyền cho vay 6.000.000 USD, còn vượt hơn số đó phải có ý kiến của Hội đồng quản trị ngân hàng”. Ngay chiều đó ông cho triệu tập họp nhóm chuyên gia tư vấn tín dụng, ký biên bản cuộc họp chấp thuận về nguyên tắc cho công ty Legamex vay 6.000.000 USD với điều kiện phải có bảo lãnh của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Về đến nhà, tôi thông báo với các cơ quan báo đài và ra Hà Nội xin gặp Uỷ ban Kế họach Nhà nước để trình bày và đến gặp Ngân hàng Nhà nước xin bảo lãnh. Do lần đầu tiên có một doanh nghiệp Việt Nam vay vốn Ngân hàng Quốc tế MIB tại Liên Xô để đầu tư sản xuất phục vụ các hiệp định thương mại với Liên xô nên Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam rất ủng hộ và giúp đỡ thủ tục rất nhanh chóng. Ngày 31 tháng 8 năm 1989, Công ty Legamex đã ký hợp đồng tín dụng với Ngân hàng đầu tư quốc tế MIB vay 6.000.000USD. Tham dự và chứng kiến buổi lễ ký Hợp đồng có ông Nguyễn Ngọc Minh vụ trưởng vụ quản lý ngoại hối Ngân hàng Nhà nước và ông Tám Báo phó chủ tịch UBND quận 10. Sau khi đầu tư vào nhà máy may mặc chúng tôi tiếp tục được MIB hỗ trợ thêm 6.000.000 USD cho dự án sản xuất giày dép. Ngân hàng thanh toán quốc tế MBES cũng cho vay 1.000.000 USD vốn lưu động. Trong quan hệ với Ngân hàng thanh toán quốc tế MBES có sự giúp đỡ của ông chủ tịch MBES Khôkhơlop, ông Nguyễn Công Hải vụ trưởng vụ quan hệ quốc tế Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và ông Phan Văn Tính đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ở MBES. Từ vốn tín dụng đầu tư dài hạn cho nhà máy, sản phẩm của công ty có tiếng tăm không những ở trong nước và thị trường truyền thống Đông Âu mà công ty còn mở rộng thị trường sang các quốc gia khác như Đức, Pháp, Bỉ, Hòa Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc. Thời kỳ ấy, luật đầu tư nước ngoài của Việt Nam còn rất mới, các khách hàng khi đến Việt Nam thường đề nghị được giới thiệu đến tham quan và nghiên cứu mô hình kinh doanh theo cơ chế thị trường của Legamex và họ rất tin tưởng vào phong cách kinh doanh của Legamex. Một số nhà đầu tư đã thành đạt ở Việt Nam như Chiaphua Hong Kong Group (dự án căn hộ cao cấp Parkland liên doanh với Legamex), Quadrille Việt Nam (nhà máy đầu tư 100% vốn nước ngòai tại khu công nghiệp Amata Đồng Nai), Pacific Brand - Australia (nhà máy giày Grosby hợp tác sản xuất với Legamex)… đã nói rằng nhờ sự giúp đỡ ban đầu của Legamex khi họ mới đến Việt Nam mà họ đã có cơ hội để kinh doanh thành công ở Việt Nam. Nhiều vị lãnh đạo cấp cao của trung ương và các tỉnh thành khi đến thăm các nhà máy của Legamex đều khen ngợi, tôi được nhiều báo đài trong nước và ngoài nước viết bài ca ngợi như một doanh nghiệp điển hình của Việt Nam trong thời kỳ đầu của chính sách mở cửa. Năm 1990, Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh đến thăm công ty Legamex. Ông rất hài lòng khi nhìn thấy các nhà máy của công ty đang khẩn trương đóng gói hàng hóa vào các container để xuất khẩu. Năm 1992 Tổng bí thư Đỗ Mười cũng đến thăm công ty Legamex, tôi mời Tổng bí thư và đoàn đi thăm các nhà máy, lúc ấy công ty có 9 nhà máy trực thuộc. Lúc đi bộ qua các nhà máy, ông bảo công ty xây dựng nhà máy đẹp, bố trí khoảng cách không gian thoáng, như thế mới đảm bảo an toàn trong sản xuất và phòng ngừa cháy nổ. Các anh đi trong đoàn nói với tôi, nhận xét của ông không chỉ là lời khen của Tổng bí thư mà còn là nhận xét của nhà chuyên môn vì ông đã từng là Bộ trưởng Bộ Xây dựng. Ông cũng bảo nếu tỉnh nào cũng có một công ty như thế này thì rất tốt. Những năm ấy Thủ tướng Võ văn Kiệt, Phó chủ tịch nước Nguyễn thị Bình, Phó thủ tướng Phan văn Khải, Phó thủ tướng Trần đức Lương, Phó thủ tướng Nguyễn Khánh và nhiều Bộ trưởng của các bộ ngành cũng đến thăm và động viên mô hình sản xuất đa dạng từ dệt kim, dệt nhãn hiệu, thêu, may, công nghiệp đóng giày thể thao của Công ty Legamex. Đặc biệt có các đoàn lãnh đạo của các nước cũng đã đến tham quan công ty như Thủ tướng Trung Quốc Lý Bằng, Thủ tướng Thái Lan Anand Pangarachum, Phó thủ tướng và đoàn đại biểu Chính phủ Liên bang Nga, Bộ trưởng công nghiệp Úc John Kerin cũng đến tham quan và có những lời khen tặng công ty. Đài truyền hình Nga rồi Đài truyền hình Nhật đã làm những cuốn phim nói về thành tựu của Việt Nam trong đó có đề cập đến sự thành công của hai người phụ nữ điển hình là bà Ba Thi và tôi: ngày ấy công ty Legamex xuất khẩu sang các thị trường lớn là Nga, Đức và Nhật. Các khách hàng của công ty là những tập đòan lớn nên mỗi năm họ thường mời tôi sang làm việc và ký kết hợp đồng, mỗi lần sang làm việc họ đều đón tiếp rất chu đáo. Một lần tôi đến Nhật theo lời mời của các công ty Itochu, Nishoiwai, chờ sẵn ở sân bay có đại diện các công ty đối tác, các em tôi đang sống ở Nhật: Dì Hương Kaori Minami, Chú Ngọc, Chú Phước và hai cháu Uyên, Huy cũng đến đón. Đoàn quay phim của Đài truyền hình Nhật cũng có mặt và họ đi theo chúng tôi suốt chuyến công tác để quay những cảnh đàm phán làm việc của tôi và cảnh đoàn tụ của gia đình tôi. Một lần khác sang Nga cũng thấy đoàn quay phim của Nga chờ sẵn ở sân bay và họ đi cùng chúng tôi suốt chuyến công tác ở Nga và vùng giá lạnh Siberi. Buổi tối về đến khách sạn tôi đã thấy hình mình trên truyền hình. Sứ quán Việt Nam tại Nga, các cơ quan thương vụ và đại diện Việt Nam tại các quốc gia Đông Âu cũng tạo nhiều điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi và công ty Legamex. Tôi nhớ một lần có dịp đi cùng đoàn doanh nghiệp Dệt May thuộc bộ Công nghiệp, trưởng đoàn là Bộ trưởng Đặng vũ Chư đến Mascova và đi thăm các nhà máy sợi cotton ở Uzebekistan, Trong chuyến đi ấy Đại sứ quán Việt Nam tại Nga có buổi chiêu đãi đoàn, tôi được bố trí ngồi cạnh Đại sứ Nguyễn Mạnh Cầm, khi tôi được giới thiệu Đại sứ bảo: “cô Sơn đấy à, văn kỳ thanh bất kiến kỳ hình, nghe tiếng cô lâu lắm rồi hôm nay mới gặp”. Năm 1992, Liên Xô có sự thay đổi lớn về thể chế chính trị, Một năm sau đó, NH quốc tế MIB bắt đầu khó khăn về cơ chế hoạt động nên đề nghị bán nợ cho các ngân hàng phương tây với giá 40% nợ gốc. Một lần nữa công ty Legamex lại đứng trước một tình huống “Cơ hội và thử thách”. Tôi báo cáo với UBND TPHCM, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, ban chỉ đạo cổ phần hóa để xin ý kiến, đồng thời tiếp cận với Ngân hàng ING của Hòa Lan để nhờ tư vấn mua nợ vì việc này đối với VN quá mới, chưa có tiền lệ. Trích trong Tự truyện TÌNH YÊU GIA ĐÌNH SỰ NGHIỆP xuất bản tháng 6 năm 2006. * Hình chụp các năm 1989, 1992, 1993 các Đoàn khách quốc tế đến thăm công ty LEGAMEX trong đó có Thủ tướng Trung Quốc Lý Bằng, Thủ tướng Thái Lan, Phó Thủ tướng Nga .....
